این روزها بیشتر افراد در شهرها و در آپارتمان‌ها زندگی می‌کنند. هر فرد در آپارتمان حق و حقوقی دارد که عدم توجه به آن‌ها مانند جای پارک، انباری و موارد مشابه دیگر را در دسته مزاحمت ملکی قرار می‌دهند. اگر بخواهیم مزاحمت ملکی چیست را با مثالی بیان کنیم، می‌توانیم به جای پارک در پارکینگ اشاره کنیم. زمانی که فردی در جای پارک شما توقف کند یا ماشین خود را به گونه ای پارک کند که شما نتوانید ماشین خود را در جای مشخص پارک کنید، مزاحمت ملکی ایجاد کرده است. دعوای تصرف، دعوای مزاحمت، دعوای ممانعت از حق و برخی دیگر از دعاوی همه پیرامون مزاحمت ملکی است.
منظور از مزاحمت ملکی چیست؟
اگر بخواهیم به موضوع مزاحمت ملکی از دیدگاه قانون اشاره کنیم باید بگوییم هیچ کس نمی‌تواند برای تصرفات قانونی افراد در ملک و اموالشان مزاحمت و ممانعتی ایجاد کند. در صورت بروز این رفتار، فرد صاحب مال می‌تواند به دادگاه مراجعه کند و حق و حقوق خود را دریافت نماید. باید بدانید که قانون برای افرادی که مرتکب مزاحمت ملکی می‌شوند، مجازات تعیین کرده است.
انواع مزاحمت ملکی
برای این که بتوانیم به سؤال مزاحمت ملکی چیست بهتر پاسخ دهیم، باید با انواع آن از نظر قانون آشنا شویم. در قانون دو نوع مزاحمت ملکی وجود دارد که ارتکاب هر کدام، فرد را با مجازات متفاوتی مواجه خواهد کرد.
مزاحمت ملکی و جنبه حقوقی آن
اگر فردی از روی سهو و بدون قصد قرض مرتکب مزاحمت ملکی شود، این امر در دادگاه جنبه حقوقی پیدا می‌کند. این نوع از مزاحمت‌ها در دادگاه حقوقی بررسی می‌شوند و در صورتی که ثابت شود فرد این نوع مزاحمت را انجام داده به پرداخت خسارت به صورت نقدی و رفع مزاحمت محکوم خواهد شد.
مزاحمت ملکی و جنبه کیفری آن
اگر مزاحمت ملکی با قصد و غرض باشد و فرد با نیت قبلی آن را انجام دهد، مرتکب عمل مجرمانه ای شده و کار او جنبه کیفری خواهد داشت. باید بدانید که در صورت اثبات مزاحمت و سوء نیت، فرد علاوه بر پرداخت خسارت به حبس و زندان نیز محکوم خواهد شد.
جرم مزاحمت ملکی
در ماده 160 قانون آیین دادرسی مدنی، مزاحمت ملکی به این شکل تعریف شده است:
دعوای مزاحمت عبارت است از: دعوایی که به موجب آن متصرف مال غیرمنقول درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می‌نماید که نسبت به متصرفات او مزاحم است، بدون اینکه مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد.
همچنین ماده 690 قانون مجازات اسلامی به موضوع هتک حرمت منازل و املاک دیگران اختصاص دارد. در این ماده این نوع مزاحمت را به عنوان جرم معرفی کرده و برای فرد خاطی یک ماه تا یک سال حبس در نظر گرفته شده است.
اثبات دعوای مزاحمت
بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی اگر شخصی مدعی مزاحمت فرد دیگر یا دیگران در ملک خود باشد، می‌تواند دعوای مزاحمت را اقامه کند. در این دعوای مزاحمت اثبات 3 نکته باعث صدور حکم خواهد شد. اولین نکته این است که مزاحمت خوانده بدون رضایت خواهان بوده است. نکته دیگری که در این دعاوی باید اثبات شود، غیر قانونی بودن کار خواهان است. سومین نکته نیز این است که ملک مورد مزاحمت در تصرف و استفاده او بوده است. در صورتی که این دو مورد از نظر قاضی در دادگاه محرز شوند، حکم لازم برای رفع مزاحمت، جبران خسارت و حتی حبس را صادر خواهد کرد. پس اگر بخواهیم به صورت خلاصه به موارد اثبات دعوای مزاحمت اشاره کنیم، باید از موارد زیر نام برد.
- ملک قبل از ایجاد مزاحمت در تصرف و مالکیت فرد بوده است.
- مزاحمت ملکی اتفاق افتاده است.
- مزاحم بدون رضایت مالک در ملک تصرف یا مزاحمت ایجاد کرده است.
اقدام قانونی علیه مزاحم ملکی
برای این که بتوان علیه مزاحم ملکی اقدام قانونی انجام داد باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرد. پس از طرح دعوای حقوقی در این دفاتر، محل رسیدگی بعدی مشخص خواهد شد. در صورتی که این دعوا جنبه حقوقی داشته باشد باید به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه کرد. در صورتی که دعوای طرح شده جنبه کیفری داشته باشد، دادرسی در دادگاه کیفری صورت خواهد گرفت.
دعوای ممانعت از حق
یکی دیگر از دعاوی مهم در خصوص مزاحمت، دعوای ممانعت از حق است. در این نوع دعوا فرد اجازه نمی‌دهد که مالک از مال غیر منقول خود استفاده کند. در این نوع دعوا هیچ تعرضی به ملک صورت نگرفته است. اما فرد یا افرادی مانع استفاده مالک از مال خود می‌شوند. این نوع دعواها بیشتر در آپارتمان‌هایی اتفاق می‌افتند که مشترکات زیاد است. به عنوان مثال پارکینگ‌هایی که مرز بندی درست و مشخصی ندارند. همین باعث می‌شود تا افراد به صورت سهوی یا عمدی مانع استفاده مالک از اموال خود شوند. برای رسیدگی به این موضوع هم مانند دعوای مزاحمت ملکی بر اساس نوع مزاحمت باید به مراجع حقوقی یا کیفری مراجعه کرد.
تصرف عدوانی
تصرف عدوانی زمانی رخ می‌دهد که هر فرد با استفاده از زور و اجبار و بدون رضایت مالک، از ملک او استفاده کند یا در آن سکونت کند. باید بدانید که برای این که بتوانید دعوای رفع تصور عدوانی را با کمک وکیل ملکی اقامه کنید نیاز است تا سه شرط زیر وجود داشته باشد.
- سبق تصرف خواهان (در گذشته ملک در تصرف خواهان بوده باشد)
- لحوق تصرف خوانده (در حال حاضر ملک در تصرف خوانده بود)
- عنوانی بودن تصرف (تصرف فعلی بدون رضایت خواهان و حکم مراجع ذیصلاح باشد)
مزاحمت ملکی در گذشته
باید بدانید که هر گونه مزاحمت ملکی که در گذشته اتفاق افتاده دیگر قابل پیگیری نیست و جنبه قانونی ندارد. یعنی اگر مزاحمتی در گذشته وجود داشته اما اکنون رفع شده را دیگر نمی‌توان در دادگاه مورد بررسی قرار داد. از مهم ترین شروط لازم برای اقامه دعاوی مزاحمت، فعلیت آن است. یعنی نمی‌توان مواردی که در گذشته اتفاق افتاده یا در شرف وقوع است را در دادگاه بررسی کرد. هر گونه تصرف، مزاحمت و ممانعت از استفاده مالک از ملک و اموال خود را باید مزاحمت ملکی دانست. فرد ایجاد کننده مزاحمت ملکی در صورتی که به شکل سهوی این کار را انجام داده باشد، تنها به پرداخت خسارت محکوم خواهد شد. اما اگر این کار را به صورت عمدی و با قصد و نیت قبلی انجام داده باشد، علاوه بر پرداخت خسارت ممکن است از یک ماه تا یک سال حبس نیز به عنوان مجازات دریافت کند.
سوالات متداول
- مزاحمت ملکی چیست؟
در صورتی که فرد یا افرادی با توجه به دلایل متفاوت و به شکلی عمدی یا سهوی مانع استفاده مالک از اموال غیر منقولش شوند، مزاحمت ملکی ایجاد کرده‌اند.
- مجازات مزاحمت ملکی چیست؟
مجازات مزاحمت ملکی در صورتی که به شکل سهوی صورت گرفته باشد، پرداخت خسارت است. اما در صورتی که این کار به شکل عمدی و با نیت قبلی انجام شده باشد، فرد علاوه بر پرداخت خسارت به یک ماه تا یک سال حبس نیز محکوم خواهد شد.
- مزاحمت ملکی در چه دادگاهی بررسی می‌شود؟
مزاحمت ملکی در صورتی که سهوی باشد، جنبه حقوقی پیدا می‌کند و در دادگاه‌های حقوقی به آن رسیدگی می‌کنند. اما اگر این مزاحمت به صورت عمدی باشد، جنبه کیفری پیدا خواهد کرد و در دادگاه‌های کیفری به آن رسیدگی خواهد شد.
