قضات به عنوان کسانی که وظیفه رسیدگی به دعاوی و اختلافات را بر عهده دارند و نظرات و تصمیمات آنها بر حقوق و تکالیف افراد اثر می گذارد ، پیشاپیش خود باید بر اصول و قواعد اخلاقی پایبند بوده باشند . بنابراین در صورتی که این افراد اقدام به تخلفی نمایند و بر خلاف مقررات عمل نمایند مجازات خواهند شد . بر اساس قانون نظارت بر رفتار قضات و آیین نامه اجرایی آن ، تخلفات قضات متعدد است به این ترتیب که هرگاه امر و نهی قانون گذار از طرف قاضی نقض شود ، عمل او تخلف محسوب می شود . از این رو در این مقاله به بررسی انواع تخلفات انتظامی قضات می پردازیم .
تخلفات انتظامی قضات از قرار ذیل است:
- دستور جلب متهم بدون رعایت مقررات قانونی.
- صدور دستور متعارض و مبهم و کلی.
- صدور قرار کفالت و وثیقه بدون مشخص نمودن مبلغ.
- صدور قرارهای تامین نامتناسب.
- عدم پذیرش کفیل و وثیقه در قرارهای تأمین.
- دستور نگهداری متهم در بازداشتگاه غیرقانونی پس از صدور قرارهای تأمین منجر به بازداشت.
- بازداشت غیرقانونی.
- عدم ثبت پرونده ها در دادسرا تا مرحله صدور قرار نهایی.
- عدم تمدید قرارهای بازداشت موقت در مواعد قانونی.
- عدم تمکین دادسرا پس از فک قرار تأمین توسط دادگاه.
- عدم توجه به صلاحیت محلی و ذاتی.
- عدم ذکر مدت در قرار بازداشت موقت.
- عدم قید مشخصات سمت قضائی، تاریخ و شماره کلاسه پرونده در صورتجلسات.
- آزادی متهم بدون اظهارنظر در تحقیقات مقدماتی.
- استفاده از الفاظ زاید و غیرمرتب و غیر متعارف در قرارها و آراء.
- استفاده بی رویه از فرم، آن هم بعضا غیرمرتب در تصمیمات نهایی به خصوص در دادسراها.
- عدم اتخاذ تصمیم در مواعد قانونی.
- عدم اظهارنظر نسبت به بعضی از متهمین یا موارد اتهامی در پرونده های کیفری.
- عدم تعیین تکلیف نسبت به آلات و ادوات ارتکاب جرم.
- نگهداری آلات و ادوات ارتکاب جرم در مکانهای نامتناسب.
- أخذ آخرین دفاع قبل از تکمیل تحقیق.
- صدور تأمین کیفری جدید برای متهم، بدون تعیین تکلیف نسبت به قرار صادره قبلی.
- درخواست اخذ رشوه.
- صدور قرار یا رأی بدون اعلام ختم تحقیقات یا رسیدگی.
- انجام اقدامات خارج از چهارچوب مفاد نیابت.
- صدور قرار مجرمیت بدون أخذ آخرین دفاع.
- وجود اغلاط املایی و انشایی در دستورات و آراء.
- دستورات غیرحقوقی با جمله بندی نامتناسب.
- صدور حکم با استناد به مواد غیرمرتبط.
- صدور حکم خارج از چارچوب کیفرخواست.
- تشدید حکم در مقام تجدیدنظرخواهی بدون موجب قانونی.
- صدور دستورات بصورت تلفنی.
- فقدان امضای نماینده دادستان علیرغم ذکر حضور وی در صورتجلسات دادرسی دادگاه.
- عدم ابلاغ نظریه کارشناسی به اصحاب دعوا.
- برخورد تند و بعضا غیرمتعارف و توهین آمیز و استفاده از الفاظ توهین آمیز.
- ارتباط غیرمتعارف با اصحاب پرونده و وکیل.
- عدم توجه به مستندات.
- عدم پذیرش و عدم ثبت لوایح.
- صدور دادنامه پرونده قبل از انشاء رأی.
- آمارسازی کاذب در سیستم مکانیزه.
- صدور قرار نهایی در دادسرا با استناد به عدم پیگیری شاکی.
- بایگانی نمودن پرونده های اجرایی به جهت عدم پیگیری شاکی.
- کسر از آمار پرونده های قدیم اجرای احکام و ثبت مجدد آن با کلاسه جدید.
- بایگانی نمودن پرونده بدون اجرای کامل اجزاء دادنامه.
- عدم نظارت بر اجرای احکام شلاق و وصول جریمه.
- عدم تبعیت مرجع تالی از مرجع عالی.
- عدم توجه به اعتبارات امر قضاوت شده.
- عدم توجه به مفاد اسناد رسمی.
- تلقی حکم بجای قرار توسط دادگاه تجدیدنظر.
- صدور رأی توسط دادگاه بدوی بدون تشکیل جلسه دادرسی طبق مقررات.
- وجود پرونده بلاتکلیف و عدم اتخاذ تصمیم در موعد مقرر.
- افزایش خواسته در جلسه اول بدون ابطال تمبر هزینه دادرسی.
- عدم پاسخگویی به ایرادات در اولین جلسه دادرسی.
- دستور تعیین وقت رسیدگی قبل از تکمیل دادخواست.
- قبول اعسار از هزینه دادرسی بدون رسیدگی.
- رسیدگی و اصدار رأی توأمان دعوی اعسار از هزینه دادرسی با دعوا.
- عدم دعوت از نماینده بیمه در پرونده های تصادفات و عدم ابلاغ دادنامه به نماینده بیمه مربوطه.
- دستور اجرای حکم بدون أخذ تأمین در احکام غیابی.
- عدم قبول ابطال تمبر هزینه دادرسی در اموال غیرمنقول بر اساس قیمت منطقه ای.
- عدم امضاء صورتجلسه دادرسی توسط اصحاب دعوای حاضر.
- عدم اعطای فتوکپی مدارک پرونده به اصحاب دعوا در دادگاه.
- عدم ذکر حضوری یا غیابی بودن رأی.
- صدور آراء غیرمستدل و غیر مستند.
- اطاله دادرسی.
- تأخیر در ورود و تعجیل در خروج غیرمتعارف.
- عدم مقابله دادنامه ها.
- عدم اظهارنظر نسبت به بعضی از موارد خواسته.
- صدور حکم خارج از خواسته.
- الحاق مواردی به دادنامه بعد از صدور رأی.
- در اختیار قرار دادن متهم به آگاهی قبل از صدور قرار تأمین یا پس از صدور قرار تأمین و قبل از معرفی به بازداشتگاه قانونی.
مجازاتهای انتظامی‌قضات
براساس ماده 13 قانون نظارت بر رفتار قضات مجازات های انتظامی قضات از قرار ذیل است:
- توبیخ کتبی بدون درج در سابقه خدمتی
- توبیخ کتبی با درج در سابقه خدمتی
- کسر حقوق ماهانه تا یک سوم از یک ماه تا شش ماه
- کسر حقوق ماهانه تا یک سوم از شش ماه تا یک سال
- کسر حقوق ماهانه تا یک سوم از یک سال تا دو سال
- تنزل یک پایه قضائی و در مورد قضات نظامی‌تنزل یک درجه نظامی یا رتبه کارمندی
- تنزل دو پایه قضائی و در مورد قضات نظامی‌تنزل دو درجه نظامی‌یا دو رتبه کارمندی
- انفصال موقت از یک ماه تا شش ماه
- انفصال موقت از شش ماه تا یک سال
- خاتمه خدمت از طریق بازنشستگی با داشتن حداقل بیست و پنج سال سابقه و بازخرید خدمت درصورت داشتن کمتر از بیست و پنج سال سابقه
- تبدیل به وضعیت اداری و در مورد قضات نظامی لغو ابلاغ قضائی و اعاده به یگان خدمتی
- انفصال دائم از خدمت قضائی
- انفصال دائم از خدمات دولتی
