رعایت امانت داری در آیات و احادیث متعددی سفارش شده است . خداوند در آیه 58 سوره نساء فرمان می دهد : ” امانت ها را به صاحبانشان برگردانید ” . از این رو امانتداری در اجتماع نیز مورد توجه افراد است و تبدیل به یکی از لازمه های زندگی اجتماعی شده است . عدم رعایت امانتداری موجب از بین رفتن نظم اجتماعی و اخلال در نظم عمومی می شود . به همین دلیل خیانت در امانت در قانون جرم شناخته شده است و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است . جرم خیانت در امانت یکی از جرائمی است که در قانون از آن تعریفی به عمل نیامده است اما می توان با توجه به مصادیقی که در قانون برای آن آمده است این جرم را تعریف و ارکان آن را مشخص کرد . از این رو در این مقاله به بررسی اینکه امانت چیست و تعریف جرم خیانت در امانت می پردازیم .
خیانت در امانت جرمی است که برای شکل گیری آن ابتدا باید مالی به دیگری سپرده شود
امانت چیست ؟
امانت در لغت به معنای استواری در راستی و درستکاری است . امانت در مقابل خیانت است و در اصطلاح به معنای این است که مالی نزد سپرده شود . برای مثال وقتی کتابی را به کسی برای مطالعه می دهیم یا وقتی که خودروی دیگری را قرض می گیریم یا زمانی که کارفرما برای انجام کارمان وسایلی را در اختیارمان می گذارد یا وقتی که چکی به امانت داده می شود تا آن را وصول کنیم . همه این موارد از مصادیق مالی است که به امانت داده می شود . به این اموال در اصطلاح حقوقی مال امانی گفته می شود . همانطور که گفته شد ، مال امانی دامنه بسیار گسترده ای دارد از این رو برای حفظ حرمت امانت در قانون خیانت در امانت جرم تلقی شده است و با پرداخت هزینه دادرسی خیانت در امانت
می توان آن را مورد پیگیری قرار داد ، که در ادامه آن را بررسی می کنیم .
جرم خیانت در امانت چیست ؟
تعریف جرم خیانت در امانت در قانون نیامده است اما حقوقدانان با توجه به مصادیقی که برای جرم خیانت در امانت در مواد 673 و 674 قانون مجازات اسلامی آمده است به این سوال که جرم خیانت در امانت چیست پاسخ داده اند .
خیانت در امانت جرمی است که برای شکل گیری آن ابتدا باید مالی به دیگری سپرده شود . حالا تصور کنید که صاحب مال از امانتدار می خواهد که مال را پس دهد و امانت دار از این کار خودداری کند ، خیانت در امانت رخ می دهد . البته برای وقوع جرم خیانت در امانت تنها پس ندادن مال شرط نیست بلکه این کار باید همراه با سوء نیت باشد ( در واقع باید تمام ارکان جرم خیانت در امانت باشند تا این جرم محقق شود ) . هم چنین اگر امانت دار مال امانی را همراه سوء نیت گم کند یا برای کاری از غیر از آنچه مقصود صاحب مال بوده است ، استعمال کند باز هم مرتکب خیانت در امانت شده است و مشمول مجازات خیانت در امانت می شود .
مجازات جرم خیانت در امانت
در قسمت قبل، توضیح دادیم که جرم خیانت در امانت چیست و گفتیم که قانون گذار، برای این جرم، مجازات در نظر گرفته است که میزان حکم آن طبق قانون جدید، تغییراتی داشته است. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص مجازات جرم خیانت در امانت، بر اساس ماده 674 قانون مجازات اسلامی 1392 و تغییرات میزان حکم آن، طبق قانون جدید، یعنی تبصره ماده 104 اصلاحی قانون کاهش حبس مجازات تعزیری، مصوب اردیبهشت 1399، صحبت کنیم. مجازات جرم خیانت در امانت و تغییرات میزان حکم آن، طبق قانون جدید، به شرح زیر می باشد:
مجازات جرم خیانت در امانت، در قانون مجازات اسلامی 1392، حبس از 6 ماه تا سه سال، تعیین شده است. یعنی، حداقل مجازات، برای مرتکب این جرم، 6 ماه و حداکثر میزان مجازات، سه سال در نظر گرفته شده است.
بر اساس ماده 104 و تبصره ماده 104 اصلاحی قانون کاهش حبس مجازات تعزیری، مصوب اردیبهشت 1399، جرم خیانت در امانت، از یک جرم غیر قابل گذشت، به یک جرم قابل گذشت، تغییر کرده و میزان مجازات آن نیز در حداقل و حداکثر به نصف، تقلیل یافته است.
بر اساس شرح بالا، مجازات جرم خیانت در امانت و میزان حکم آن، طبق قانون جدید، سه ماه تا یک سال و نیم حبس می باشد.
